[kıymet3535]

Hamileyken balık yemeli miyim?

Birçok hamile bayan bu soru üzerine düşünüyor. Gebelikte balık tüketmeli miyim?
Deniz ürünleriyle çok fazla ilgileniyor olmasanız bile balığın, bebeğinizin beyin ve göz gelişimi için önemli olan Omega-3 yağ asidi (özellikle DHA ve EPA) bakımından en büyük kaynak olduğunu duymuşsunuzdur. Omega-3 yağ asidi, katı yağda az oranda bulunurken, proteinde, D vitamininde ve gelişmekte olan bir bebek ve sağlıklı bir hamilelik için önemli olan diğer besinlerde fazlaca bulunur.
Diğer yandan, bazı balık türlerinin civa gibi atık maddeleri içerdiğini duymuşsunuzdur. Bu metal yüksek miktarlarda vücuda nüfuz ettiği zaman bebeğin gelişmekte olan beynine ve sinir sistemine zarar verir.

Birçok uzman, hamile kadınları balık yemesi gerektiği konusunda hemfikirler. Ama ne tür balıkların daha güvenliği olduğunu anlamak ve daha fazla tüketilmesini sağlamak kolay olmayabilir.

Aşağıda, sizin ve bebeğiniz için gerekli olan besinleri alırken civa gibi atık maddelerin alımını sınırlandırmanıza yardımcı olmak için birkaç tavsiye yer alıyor. Gebelikte balık tüketmeden önce bu uyarıları dikkate almanızda fayda var.

Civa balığın içine nasıl girer?

Civa, soluduğumuz hava da dahil olmak üzere her yerde bulunur. (Kömür santralleri büyük bir civa kaynağıdır.) Civa, suyun içine yerleştiği zaman bakteriler onu metil civa denilen bir forma sokar. Balıklar, içinde barındıkları su ve yedikleri yiyecekler yoluyla metil civayı vücutlarına alırlar. Metil civa, balık kaslarında bulunan proteinlere sıkı sıkıya bağlanır ve balık pişirildikten sonra bile orada kalır.
Neredeyse tüm balıklar ve kabuklu deniz ürünleri civa içerirler, ama büyük avcı balıklarda bu miktar en fazladır. Bunun nedeni ise avcı balıkların civayı vücutlarına çeken diğer balıkları yemesidir, ve bu avcı balık ne kadar büyükse, yedikleri balık sayısı da o kadar artar. Daha büyük balıklar küçük olanlara göre daha uzun yaşarlar, bu yüzden vücutlarına civa almaları için doğal olarak daha fazla zamanları vardır.

Hamileyken, fazla miktarda civa içeren balık türlerinden yersem ne olur?

Balık yediğiniz zaman vücudunuz metil civayı kolayca bünyesine alır ve siz hamileyken bu plasentaya geçer.
Araştırmalar hamilelik sırasında yoğunluğu fazla olan metil civaya maruz kalmanın, bebeğin gelişmekte olan beynini ve sinir sistemini olumsuz yönde etkileyebileceğini gösteriyor. Bunun sonucunda oluşan rahatsızlıklar hafif geçebilir ama ciddi sonuçlar doğurması da mümkündür. Çevre Koruma Örgütü, dikkat ve hafıza gibi bilişsel yeteneklerin, dilin, motor becerilerin, görme duyusunun olumsuz etkilenebileceğini belirtiyor.
Hamile olan, hamileliği planlayan ya da doğum yapan bayanlar ile onların bebekleri ve çocukları civa maddesine karşı oldukça savunmasızdırlar.
Uzmanlar, tam olarak ne miktarda civanın zararlı olabileceğini hala tartışıyorlar, ama çoğu hamile bayanların ve küçük çocukların yüksek miktarda civa içeren balıkları yemekten kaçınmasının ve beslenmenizde yer alan diğer balıkların da sınırlandırılmasının (ama tamamen çıkartılmamasının) daha iyi olacağını düşünüyor.

Neden tamamıyla balık yemekten uzak durmamalıyım?

Balık, özellikle hamilelik esnasında vazgeçilemeyecek kadar iyi bir besin seçeneğidir ve birçok uzman balık yemenin bazı riskler taşımasına rağmen yine de faydalı olduğunu düşünüyor.
Purdue Üniversitesinde toksikoloji profesörü ve balığın içindeki atık maddeler konusunda uzman olan Charles Santerre: “Civa metalinden tam olarak kaçınmanız gerekmez ve de bu zaten mümkün değildir. Sağlığa zarar vermeyecek düşük miktarlar mevcuttur.” diyor. “Eğer bir bayan civadan uzak durmak için balık yemeyi bırakırsa, bebeği balığın sağlayacağı sağlıklı besinlerden de yoksun kalır.”
İşe bakın ki balıkta bulunan sağlıklı yağ asidinden en çok yarar sağlayan da bebeğinizin gelişmekte olan beynidir.
Danimarka’da yapılan uzun dönemli bir araştırmada, hamilelik esnasında fazlaca balık yiyen (haftada ortalama 400 gr.) annelerin bebeklerin 6. ve 18. Aylardaki motor becerileri az balık tüketen annelerin bebeklerine göre daha sağlıklı geliştiği görülmüştür. Neredeyse hiç balık yemeyen annelerin bebeklerin ise en az gelişimsel değerleri taşıdığı anlaşılmıştır.
Bazı araştırmalar ise hamilelik sırasından balık yemenin, erken doğum ve düşük kilolu doğumları önlemede yardımcı olabileceğini gösteriyor.
Civa maddesini en çok içeren balıklar hangileridir?
2004’te Amerikan Gıda ve İlaç Kurumu ve Çevre Koruma Örgütü, balıkta bulunan civa maddesine yönelik olarak ortak bir danışma grubu kurmuştur. Burada, yüksek miktarlarda civa içeren ve çocuk sahibi olma yaşına gelmiş bayanların ve küçük çocukların yememesi gereken dört balık türü belirlemiştir: köpekbalığı, kılıçbalığı, kral uskumru ve tilefish.

Diğer uzmanlar ve destek grupları bu listenin uzatılmasından yana görünüyorlar. Purdue Üniversitesi toksikolojisti Santerre, uzak durmanız gereken balık türleri arasında taze ya da donmuş tonbalığı, levrek, lüfer, şili deniz lüferi, golden snapper, atlantik kılıçbalığı, deniz levreği, sarıkuyruk balığı, Crevalle Jack (kral balığı), Meksika Körfezi’nde bulunan kolyoz ve büyük göllerdeki tatlı su levreği gibi balıkları da sayıyor.


O halde hangi balık çeşitlerini yemeliyim?

Bu konu üzerine farklı görüşler bulunuyor. Amerikan Gıda ve İlaç Kurumu ile Çevre Koruma Örgütü, zararlı olduğu ve hiç yenilmemesi gerektiği belirtilen köpekbalığı, kılıçbalığı, kral uskumru ve tilefish balıklarının dışında herhangi bir balıktan ya da kabuklu deniz ürününden haftada iki porsiyon kadar tüketmenin sorun yaratmayacağını söylüyor. (Konserve ton balığıyla ilgili özel sınırlamaları aşağıda okuyunuz.)
Diğer uzmanlar ise Gıda ve İlaç Kurumu’nun, bayanların hamile olmadan önce de vücutlarında civa bulundurabilecekleri gerçeğini hesaba katmadığına işaret ederek konuya daha dikkatli bir biçimde yaklaşıyor.
Aslına bakılırsa, Birleşik Devletler Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, Amerika’da çocuk sahibi olma yaşına gelen kadınların yüzde 10’unun gelişmekte olan bir cenin için tehlikeli oluşturabilecek miktarlarda civa taşıdığını rapor ediyor.
Santerre’nin Purdue Üniversitesi’ndeki ekibi, satılmakta olan balıkların ne derece civa içerdiğini gösteren ve ne kadar tüketmenin güvenli olacağını gösteren bir çizelge yayınladı.
Çizelgede, en az civa içeren ve sağlıklı yağlar bakımından en zengin olan altı balık çeşidi belirtiliyor: ringa balığı, uskumru (Atlantic, jack, kefal), gökkuşağı alabalığı (çiftlikte yetiştirilen), sardalya (doğada ya da çiftlikte yetişmiş) ve beyaz balık (alabalık).
Doğal Kaynakları Koruma Konseyi, Gıda ve İlaç Kurumu ile Çevre Koruma Örgütü’nden gelen bilgiyi baz alan bir referans kart hazırladı. Bu belgede, hangi balık türlerinin tehlikede olduğu ve doğaya zarar veren yollarla yakalandığı da belirtiliyor.

Peki ya yerel sularda kendi yakaladığımız balıkları tüketmemiz güvenli midir?

Bu, göldeki, nehirdeki ya da bulunduğunuz kıyı bölgesindeki suyun ne kadar güvenli olduğuna göre değişir. Bu konuda yerel danışmanların tavsiyelerine de başvurabilirsiniz. Onlar bölgenizdeki hangi balıklardan kaçınmanız gerektiğini söyleyeceklerdir.
Eğer yakaladığınız balık konusunda danışacak birini bulamazsanız, Çevre Koruma Örgütü haftalık olarak 200 gramdan daha fazla tüketmemeniz gerektiğini ve o hafta başka bir balık yememeniz gerektiğini söylüyor. Diğer uzmanlar ise güvenli olduğunu bilmediğiniz balıkları tüketmeyin diyor.
Yerel sularda yakalanmış balıkları güvenli bir şekilde tüketme konusunda yardım almak için Çevre Koruma Örgütü’nün web sitesini ziyaret ediniz.