Yalnız Mesajı Göster
Eski 13-12-2005, 04:56   #6
uzman
Kaptan
 
uzman kullanıcısının avatarı
 
Üyelik Tarihi: 18.11.05
Yaş: 56
Mesaj Sayısı: 715
Varsayılan

ALINTI

Felç Yapıcı Kabuklu Su Ürünü Toksinleri

Ali BİLGİLİ1 Sadık KÜÇÜKGÜNAY2

1 Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı, Ankara .
2 Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı, Ankara.

ÖZET

Felç yapan kabuklu (su ürünü) toksinleri sodyum kanallarını bloke eden son derece güçlü bir sinir zehridir. Bu toksinler, deniz algi dinoflagellata türlerinden Alexandrium tarafından üretilir. Toksinler, bu algleri denizdeki kırmızı renk değişikliği (red tide) süresince bünyesinde biriktiren kabuklu su ürünlerinin kaslarından ekstrakte edilir. Toksini bünyesinde taşıyan kabuklu su ürünü tüketimi; felç, solunum yetmezliği ve şiddetli olgularda ölümle karakterize bir hastalık olan felç yapıcı kabuklu su ürünü zehirlenmesine (FKZ) sebep olur. FKZ için bilinen bir antidot yoktur.
Anahtar Kelimeler: Saksitoksin, felç yapan kabuklu (su ürünü) zehirlenmesi.

Paralytic Shellfish Toxins
SUMMARY

Paralytic Shellfish Toxins are highly potent neurotoxin which block sodium channels. The toxins are proexcreted by these algae during ‘red tides’ can acumulate in the tissues of shellfish. Consumption of intoxicated shellfish causes in the paralytic shellfish poisoning (PSP) syndrome, an illness characterized by numbness, paralysis, respiratory arrest, and in severe cases, death. There is no known antidote for PSP.
Key Words:Saxitoxin, paralytic shellfish poisoning.


GİRİŞ

Kabuklu su ürünleri tarih öncesi zamanlardan beri insanlar için besin kaynağı olarak değerlendirilmiştir (18). Kabuklu su ürünlerinin tüketimi sonucu insanlarda belirli zehirlenme olaylarının dinoflagellatalardan kaynaklanan toksinlerden ileri geldiği bilinmektedir. Özellikle zehirli deniz mikroorganizmaları olan Gonyaulax catenella ve Gonyaulax tamarensis tarafından oluşturulmaktadır. Kabuklu su ürünü tüketimi ile en fazla ortaya çıkan zehirlenme felç yapıcı kabuklu su ürünü zehirlenmesi (FKZ)’dir. Kabuklu deniz yumuşakçalarından çoğunlukla istiridye, kum midyesi, kara kabuklu midye ve yengeç tüketimi sonucu ortaya çıkmaktadır (19). Midyeler, felç yapıcı kabuklu su ürünü zehirlenmesi için en büyük tehlikeyi oluşturmaktadır. İstiridye ve deniz tarakları da toksin içerirler. Tatlı su midyeleri, etlik kümes hayvanlarının yemlerine katılarak da kullanılırlar (18). Dünya üretimi olarak, istiridye 1.07 milyon ton, midye 1.18 milyon ton ve tarak 1.78 milyon tondur. Ülkemizde kültürü yapılan deniz canlılarından midyenin üretim miktarı 2.000 ton, karidesinki ise 300 tondur. Kabuklu türleri, dünya deniz ürünü üretiminin yüzde 22’sini (5.5 milyon ton) oluştururken, Türkiye’de ise yüzde 5’ini oluşturmaktadır (Tablo 1) (7).
Dinofilagellatalar, algler olarak da bilinirler (1). Su hayatındaki enerji transferinin ilk basamağını oluştururlar (16). Dinofilagellatalar, mikroskopik tek hücreliler olup yatay ve dikey iki filagellaya sahiptirler, kendi besinlerini üretirler ve diğer canlılar üzerinde parazit olarak yaşamlarını sürdürürler (4). Dinofilagellatalar özellikle sıcak yaz aylarında kırmızı renk değişikliği (red-tide) olarak tanımlanan denizde renk değişikliğine sebep olurlar (11,14,16).
Kabuklu su ürünleri için dinofilagellatalar en önemli besin kaynağıdır. Kabuklu su ürünleri organizma ile birlikte toksini alırlar ve vücutlarında biriktirirler (1,16,20). Dinofilagellatalar tarafından üretilen yaklaşık yirmi kadar toksin bilinmektedir (14,24,27). Protogonyaulax (Alexandrium) türlerinin ürettiği toksinler daha çok saksitoksindir (28).
Felç Yapıcı Kabuklu Su Ürünü Toksinleri ( FKT )

Özellikleri ve Bulunuşu : FKT’ler Protogonyaulax, Gonyaulax ve Pyrodinium türü dinofilagellatalar tarafından üretilir (18). Midye, istiridye ve deniz tarağı gibi su ürünleri bünyelerinde taşırlar (18,25). Saksidomus giganteus’dan (bir çeşit deniz istiridyesidir) dolayı saksitoksinler olarak da anılırlar. Formülü C10H15N7O3-2HC ‘dir (13,25). Suda çözünebilen, ısıya, soğuğa (17), asit ortamda, pişirme, haşlama, buhara karşı dayanıklı ve bazik ortamda dayanıksız bir yapıya sahiptirler. Tetrodotoksin gibi guanidium bileşiğidirler (8,25) ve tetrohidropurin yapısı içerirler (18). Bu toksinler aynı zamanda kürar benzeri etki yapan azot bileşikleridir. Kürara oranla daha iyi emilir ve elli kez daha iyi sindirilir. Esasen Protogonyaulax türlerinin karakteristik atıklarıdır ve dokuz farklı tipi izole edilmiştir. Bunlar; saksitoksin, gonyatoksin 1, gonyatoksin 2, gonyatoksin 3, gonyatoksin 4 (14), gonyatoksin 5, gonyatoksin 6, gonyatoksin 7 ve neosaksitoksin olarak anılırlar. Çoğunlukla birbirleriyle karışmış olarak bulunurlar. En zehirli olanları saksitoksin ve gonyatoksin 3’dür (12,14,15).
FKT-Protoksinlerin Toksinlere Dönüşümü
Protogonyaulax türlerinin B1, B2, C1 ve C2 olarak dört ön madde ürettiği tespit edilmiştir. Bunlar düşük zehirliliğe sahiptir. Özellikle yüksek sıcaklıklarda; B1 saksitoksine, B2 neosaksitoksine, C1 gonyatoksin 2’ye ve C2 gonyatoksin 3’e dönüşür. Bu dönüşüm ısıtma ile 25 dakikada, ya da 100 oC’de daha kısa sürede ve oda sıcaklığında daha uzun zamanda olmaktadır. Bu dönüşümü sağlayan faktörlerin belirli bazı bağların hidrolizi ile ilgili olduğu saptanmıştır. Bu dönüşümler, yukarıdaki dört maddenin zehirliliklerini sırasıyla 10, 6,
__________________
İyi insan, dost bildiklerinin dost olmadığını öğrendiğinde onlara hala dostluk gösteren insandır...

BALIK TUTULAN TEK GEZEGENİ YOK ETMEYELİM...
A.R.B.
uzman Çevrimdışı   Alıntı Yaparak Cevapla