Palamut avı

Palamut da lüfer gibi büyüklüğüne göre değişik adlar alır. Boyları 15 cm'ye kadar olanlara palamut vonozu, 15-28 cm olanlara çingenepalamudu, 28-40 olanlara palamut, 40-45 cm olanlara kestanepalamudu, 45-50 cm olanlara zindandelen, 50- 60 cm olanlara torik, 60-65 cm olanlara sivri, 65-70 cm olanlara altıparmak ve 70 cm'nin üstünde olanlara peçuta denir. Ancak bu sınıflandırma yaygın değildir. Halk arasında sadece küçüklerine çingenepalamudu, orta boylarına palamut ve büyüklerine torik denir. Sırtı yeşilimsi koyu mavi zemin üzerine çapraz lacivert çizgilidir. Ölünce sırtı kararır. Yanları ve karnı beyaz, kuyruğu çataldır. Hamsi, çaça, istavrit, sardalye, uskumru ve kolyoz gibi balıklarla beslenir. Ege'nin kuzeyinde ve Marmara'da da üreyen palamutlar olmakla birlikte çoğu Karadeniz'de yumurta bırakır. Karadeniz'de üreyenler Eylül ortasından itibaren Boğaz'a akmaya başlarlar. Boğaz'ı hızla geçtikten sonra Marmara'ya ve Ege Denizinin kuzeyine yayılırlar. Torikler ise Ekim ortalarında Boğaz'a girdikten sonra palamut sürülerinin güzergâhını izleyerek güneye kayarlar. Yumuşak geçen kışlarda torikler Boğaz'ın Marmara ağzından Beykoz'a uzanan kesiminde kanalda yatarlar. Torik ve palamutlar Nisan sonundan Haziran başına kadar Karadeniz'e çıkış yaparlar.

İstanbul mutfağının gözde mezelerinden lâkerda torikten elde edilir. Başı, kuyruğu ve yüzgeçleri ayrılan, bağırsakları, kanı ve iliği temizlenen torik tuza yatırılır. 10-15 gün içinde lâkerda haline gelir.

Karadeniz ve Marmaranın en ünlü balığıdır. Bahar aylarında beslenmek için Karadenize çıkıp, sonbahardan itibaren kışlamak için Marmaraya, Çanakkaleye kadar iner. Süratli ve iyi yüzücüdür. Sürü halindeki uskumru, kolyoz, istavrit, hamsi, sardalya gibi balıklara saldırarak yer. 180 - 200C. sularda 400.000'den birkaç milyona kadar yumurta dökerek açık denizde ürer. Yetiştikten sonra büyümesine göre:

.......... cm Vanoz - Gaco
10 - 25 cm Kestane Palamudu
30 - 35 cm Çingene Palamudu
40 - 45 cm Palamut
50 - 55 cm Altıparmak
60 - 65 cm Torik
65 - 70 cm Zindandelen
70 cm ve üstü Peçuta olarak adlandırılır.

Taze tüketimi, ihraç ve endüstri yönleriyle çok değerli bu balığın üretimindeki azalma, ekonomik değerini tahlikeli boyutlara indirmektedir.