Pişti Oyunu Ve Hukuk Düzeni

[baturhan]

Pisti

Uc hekim arkadas Ankara'ya gitmek icin gece 23.30 da Haydarpasa garindan
kalkan Fatih ekspresine binmistik. Arkadasliklarimizin eskiligi ve uzun
suredir bir araya gelememenin etkisi ile kimsenin uykusu yoktu. Yemekli
vagondaydik. Hayat hepimiz icin farkli yonlere akmisti. Ogrencilik
yillarinda kaldigimiz yerden muhabbete devam ediyor olabilmek hepimize
mutluluk vermisti. Ortak noktalarimiz azalmis olacak ki bir sure sonra
muhabbet bitti. Daha Izmit'e bile varmamistik.

Arkadasim bir deste oyun kagidi cikardi. Uc kisiydik ve dorduncu bulamazsak
ogrencilik yillarimizda gibi
bric oynayamayacaktik. Soyle cevreme bakindim. Iki masa otemde kitap okuyan
iyi giyimli yasli beyefendiyi gozume kestirip bric oyunu icin dorduncu olup
olamayacagini sordum. Once cekindi ama sanirim o da yolculuktan sIkilmisti.
Israr edince sevinerek kabul etti. Eski bric oyuncularindandi. Deklarasyonda
anlasmada zorlansak da oyunculugu iyiydi. Beyefendinin emekli yuksek
hakimlerden oldugunu, Istanbul'da oturan oglunu ziyaretten dondugunu
ogrendik.

Arifiye'ye vardigimizda oyunda iki robber sonunda beraberlik vardi. Gecenin
01.30 u olmasina karsin
kimsenin uykusu gelmemisti. Oyuna ara verdigimizde emekli hakim olan
beyefendiye hukuk konusunda sorular sormaya dahasi hukuk sisteminin hekimlik
ve uygulamalari konusunda giderek daha cok hekimlerin uzerine geldiginden
yakindik. Bizimki kesmeden yakinmalarimizi dinledi. Sonra elindeki kagitlari
masaya birakip "Yuzumuz batiya dondu ama hukukumuzu batililastiramadik.
Dahasi
hukuku ticarilestirmeye de basladik. Butun bu sIkintilar kacinilmaz
gorunuyor" dedi. Hukuk anlayisinin insanlarin vicdanindaki adalet beklentisi
ile ortaya ciktigini, ozgurlukler ile birlikte gelistigini anlatti.

- Her toplum kendi yapisina ve ozgurlukleri kazanma bicimine gore hukuk
sistemini olusturur. Bizler bu noktada Bati toplumlarindan farkliyiz.

- Sozunu ettiginiz nasil bir fark? Batinin her turlu gerecini, kulturunu
sahipleniyoruz da hukukuna mi yabanciyiyiz yani?

Basini sallayarak "aynen oyle" dedi, bizim emekli hakim. Sonra "Belki soyle
anlatabilirim" diyerek masadaki oyun kagitlarini gosterdi.

- Her ulkenin geleneksel kagit oyunu farklidir. Poker Ingilizlerin oyunudur.
Bric oyunu ise Fransizlar tarafindan sahiplenilmistir. Pokerde en degerli
kagit kraliyet kalkanini ve kraliyeti simgeleyen Kupadir. Sonra askerleri ve
askeri gucu simgeleyen ok ucuna benzeyen simgesi ile Maca gelir.
Kuzey Avrupa ticarethanelerinin kiremitleri ile simgelenen Karo ucuncu
onemli kagittir ve ticaretle ugrasanlari gosterir.
Sinek en degersiz kagit olup uc yaprakli yonca ile simgelenen tarim
kesiminde calisanlarin karsiligidir. Gavurca isimlerini de buralardan
alirlar. Oyun bunlar arasinda oynanir ve hukuk duzeni de bu anlayis uzerinde
sekillenir.

- Fransa'da durum daha mi farkli?

- Fransizlarin geleneksel oyunu Brictir ve bricte de ayni siralama
gecerlidir.
Sadece Fransiz ihtilali ile askerler kraliyet temsilcilerini alasagi etmis
kendileri ust siraya gecmistir.
Bu nedenle Maca, bric oyununda Kupadan daha degerledir.
Sinek her donem en degersiz kagittir.
Fransizlarin demokrasi gelenegi bu oyunda daha belirgindir. Pokerin blof
geleneginin tersine
oyuncular ellerindeki kagidin gucunu konusarak ifade ederler. Hukuk
duzenleri de bu anlayis uzerine
sekillenmistir.

- Peki ya bizde durum neden farkli?

- Bir dusunun bakalim bizim geleneksel kagit oyunumuz nedir?

Biri birimize baktik. Tren Arifiye istasyonunda durdugunda ortaliga gecenin
sessizligi cokmustu.
Yemekli vagon kapandigi icin oyuna ve sohbete devam etmek icin pulman
bolumune gectik.
Bizimki oyun kagitlarini eline alip surdurdu sozlerini;

- Bu topraklarin geleneksel kagit oyunu Pistidir, arkadaslar. Pisti oyununda
kagitlarin
cinsinin hic onemi yoktur. Her kagit, oyunda pisti yapip degerli hale
gelebilir. Sinifli olmayan
toplumlarin oyunudur Pisti. Hukuk anlayisi, toplum yapisi da ona goredir.

- Nasil yani?

- Bu toplumda herkes her mevkide gorev alabilir. Bir ciftci cocugu bakan,
basbakan hatta Cumhurbaskani olabilir. Hukuk anlayisi da sosyal statuden
bagimsiz olarak duruma yere zamana
gore degiskenlik gosterebilir.
Adamina gore hukuk, adamina gore ceza verilebilir. Bugun suc kabul edilen
ertesi gun yuceltilebilir.
Cok eksigi olsa bile Bati hukuku yine de kendi norm ve formlarini
olusturmustur. Oyle kolay esneyip
bukulmez. Bizler bu hukuk anlayisimiz ile nasil AB ulkesi olacagiz
bilemiyorum.

Kafamiz karismisti. Bir sure durup dusunduk. Oyun kagitlarini cikaran
arkadasim sozu aldi ve "O zaman
Bati toplumlari hukuk sorunlarini cozmus muoluyor? diye usteledi. Bizim
emekli hakim oyuna geri
donelim gibilerinden isaret yapti.

- Dedim ya, toplumlar ozgurlukleri icin odedikleri bedele gore hukuk
anlayislarini gelistiriyorlar. Birkac kusak sonra ozgurlugun bedeli oldugunu
unutup geri dondukleri de cok oluyor. Savaslar da bu nedenle cikiyor ya.

- Yani?

- Gordugum kadariyla Batidakiler tuketim toplumu olmanin da etkisiyle
ozgurlugun bedel odenmeden kendilerine sunulmus hizmet oldugu sanisiyla
yasiyor. Bu yuzden de her olayda kendilerini cocuksu bir masumiyet,
sorumsuzluk icinde hissediyorlar. Baslarina bir sey geldiginde de bu kez
kurban olduklarini dusunup yine pasif durus sergiliyorlar. Cabalamiyor, her
sartta masumiyetin cekiciligine, pasifligine siginiyorlar. Boylesi
masumiyetin insan gercegi ile bagdasmadigini bile bile onlarin hukukculari
da oturup seyrediyor. Bu gidisleri de pek gidis gibi gelmiyor bana. Her
neyse, derin konular bunlar biz oyunumuza bakalim.

- Hukukun ticarilesmesi demistiniz az once. O ne demek?

- Siz hekimler daha iyi bilirsiniz bu sorunun yanitini. Saglik nasil ticari
meta haline geldiyse haklar da alinir satilir hale gelebilir ve geliyor
demek. Adalet arayisi yerini ticari beklentilere birakiyor demek.
Konusturmayin beni artik.

Oyuna geri dondugumuzde hepimizin akli karismisti. O gece neredeyse sabaha
kadar surdu oyunumuz. Safagin alacasi belirlemeye basladiginda
Polatli'daydik. Bizim emekli hakim yoruldugunu dinlenmek istedigini
belirterek izin istedi, oyun icin tesekkur etti.

Sincan yakinlarinda dogan gunesi selamlayan siren sesi ile uyandim. Bizim
ekip uyuyordu. Oyun kagitlari ise ortaliga sacilmis yeniden dagitilmayi ve
yeni oyuncularini bekliyor gibiydi.


Mehmet Uhri