ÇİPURA (Sparus auratus)

[Taygun KOCABIYIK]

Resim-ÇİPURA (Sparus auratus)

F- Sparidae
L- Sparus auratus
İ- Sea bream
M- Çipura, Alyanak, Mendik küçüklerine Lidaki denir.




--------------------------------------------------------------------------------



Hermafrodit olup, yaşına kadar erkek, 3-4 yaş arası geçiş, 4 yaş ve yukarısı dişidir. Vücut oval, yanlardan yassılaşmış, baş küt, dudaklar kalın, sırt gri, koyu gümüşi renktedir. Solungaç kapağında siyah ve kırmızımtırak bir leke vardır. İki gözün arasında V şeklinde altın renkli bant bulunur. Solungaç kapakçıklarının kenarı pas renklidir.

Sparidae familyasından, daha çok Akdeniz ve Ege balığı olarak bilinen çipuraya Marmara'da alyanak denir. Genel olarak 15-30 cm. ye kadar büyüyen çipuranın ağırlığı da büyüklüğüne göre değişir. Ağırlığı 400-600 gr. arasında değişmekle birlikte, özellikle Marmara'da beş-altı kiloya kadar çıkanları görülmektedir.
Gümüş renginin hakim olduğu, çeşitli renklerden oluşan hareli bir görünümü vardır. Vücudu elips şeklinde olup yan taraftan basıktır. Büyük bir başı vardır. Sırtı sert ve kalın pullarla örtülüdür. Karnı beyaz ya da grimsidir. Genel olarak parlak ve sarımsı bir görünümü vardır. Sert, atılgan ve kuvvetli bir balıktır.
Çipura, taşlık, ilişken yerlerde, kışın derin sularda yazın ise sığlarda yaşar. Çeneleri ve dişleri çok kuvvetli olduğu için midye, istiridye, çağanoz, pavurya yavrusu, karides gibi deniz kabuklularını kolayca yiyebilir. Bunun dışında, hemen her türlü küçük balığı da yer.
İlkbaharda ürerler.
AVCILIĞI
Ağ takımları ile özel olarak avcılığı yapılmaz. Rastgele fanyalı ağlara takılabilir. Manyatlara ve gırgırlara da gene rasgele gelir.
Zokalı olta takımı ile yapılan avcılığı en verimli olanıdır. Zokaya yem olarak karides, deniz kurdu ve her türlü akyem takılabilir. Yaprak haline getirilmiş akyemleri kullanırken, zokanın iğneleri arasında döndürerek her iğneye geçmesi temin edilmelidir. Aksi halde çipura yemi koparıp gider. Avlağa, daha çok akşam üzeri gidilir. Olta denize koyverilerek dibe inilir ve dipten bir metre kadar yukarı alınıp beklenir. Demir atmamak gerekir. Çünkü demirin ipi balığın ürkmesine neden olur. Kürekle durmak en iyisidir. Olta arasıra yoklanır, balığın dikkati çekilir. Balık vurduğunda olta hemen çekilmez. Çipura, lüfer, karagöz gibi balıklar yemi hemen ağzına almazlar, iğneden dışarı taşmış bölümlerini kopararak yemek isterler. Onun için hemen çalınmamak gerekir. İyice vuruntular başlayınca çalınarak çekilir. Kepçe ile içeri alınması uygun olur.
YEMEKLERİ
Son yıllarda, balık üretme çiftliklerinde başta çipura olmak üzere levrek de üretiliyor. Üretme balıklar hiçbir zaman doğal ortamda yaşayan balıkların aynı olamıyor. Etinin lezzeti gidiyor. Anatomisi bozuluyor. Bu nedenle alınacak çipuranın üretme olup olmadığına dikkat etmek gerekir. Bunu ayırt etmek kolaydır. Üretme çiftliklerine aynı havuza, aynı anda yumurtalar dökülüyor ve çıkan yavrular aynı koşullarda besleniyor. Satışa sunulduğu zaman da tamamının boyu aynı oluyor. Sanki tornadan çıkmış gibi. Ayrıca üretme balıkların normallere göre daha dolgunca olduğu, elips şeklindeki görünümün kaybolduğu da gözleniyor. Satın alınırken bunlara dikkat etmek gerekir.
Ege'nin lezzeti dillere destan olmuş çipurasının hemen her türlü yemeği yapılır.
IZGARASI: En ünlü yemeğidir. Ayıklanmış balığın karın kısmına hafifçe karabiber ve yağlanmış cildine de hoşlanıldığı kadar kırmızı biber sürülür (kırmızı biber balık kokusunu alır). Bu durumda bir müddet dinlendirildikten sonra, ızgara üzerine konulup, her iki tarafı ayrı ayrı pişirilir.
Arzu edildiğinde, balığın yanında garnitür isteyenler, ızgaraya koymadan, soğan piyazı içine yatırılarak bekletilmiş balığa sinen garnitürün lezzetini de alabilirler.
BUĞULAMASI: Lezzetli yemeklerinden birisidir. Kafası kesilmiş, bağırsakları temizlenmiş balıklardan fileto çıkarılır. Bir tepsinin dibi hafif yağlanır. Yuvarlak ve ince kesilmiş soğan ve domatesler sıra ile tepsinin dibine dizilir. Bunların üzerine filetolar üst üst gelmeyecek şekilde dizilir. Balıkların üzerine karabiber ve kırmızı biber serpiştirilir. Yuvarlak kesilmiş limon ve domates dilimleri ile balıklar örtülür. Bunların üzeri de dal dal maydonazlarla kapatılır. Tepsinin yanından bir bardak su konur ve fırına verilir. Yarım saat içinde balıklar pişer. Fırından almadan biraz önce tuzu atılır.
Çipuranın tavası, haşlaması pilakisi de yapılır. Ne var ki eti lezzetli balıkları bu tür yemekler ile ziyan etmemek gerekir. Çünkü bu yemekler, yağı ile, sebzesi ile ya da diğer garnitürleri ile balığa daha fazla tat vermek için yapılır. Oysa çipuranın kendi tadı zaten yeterlidir.

[Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....] dan alıntıdır...

Arkadaşlar ben sizlere göre çok çok amatör sayılacak biriyim ama birkeresinde izmir körfezinde kıyıdan birkaç lidaki avlamıştım. Onları afiyetle yemek isterken kafalarında irice kurt olduğunu gördüm ve tiksinip yemedim attım. Birkaç arkadaşa sordum onlar bu normal dediler ama ben yine de tam olarak tatmin olmadım. Siz biliyor musunuz? Gerçekten lidakilerin kafasında kurt olur mu? Bu durumda lidaki yenebilir mi?

[Taygun KOCABIYIK]

Ben daha önce öyle kurtla karşılaşmadım. Kurttan kastınız kene ise evet normal her balığa yapışabiliyor doğaldır. Fakat başka türlü bir canlıysa bilmiyorum.

Hayır İmBat, baya bildiğin kurt hatta tırtıl gibi tam ağzının içinde duruyor. Ama hepsinde vardı ve baya büyüklerdi. sanırım onları denizde yakalamamışlardı çünkü balıkların ağzında hiç parçalanmamış halde duruyorlardı.
Sanırım bir tür asalak bu kurtlar, zamanla lidakinin ağzına girip orada büyüyor olabilirler. Eğer bir gün avlarsan lidakinin ağzına bakmayı unutma.

Ya imbatçım hep unutuyorum alta ad, soyad.. Yazmayı kusurabakma zamanla alışıcaz

Güven Acar
15.02.1970
İZMİR

[Taygun KOCABIYIK]

büyük ihtimal asalaktır benim yakaladıklarımda yoktu belkide dikkatimi çekmedi bundan sonrakilere daha dikkatli bakarım.

[Anıl ÜNALAN]

Ben biliyorum o kurtları Beyaz altta birden fazla ayağı var balığının sağına soluna yapışıyo kimi balığında ağzına giriyolar ben bu asalağı lidakide ve çuprada hiç görmedim ama GOPEZ lerde 3 er 5er oluyodu.

[Taygun KOCABIYIK]

DiZzY tafarından gönderildi

Ben biliyorum o kurtları Beyaz altta birden fazla ayağı var balığının sağına soluna yapışıyo kimi balığında ağzına giriyolar ben bu asalağı lidakide ve çuprada hiç görmedim ama GOPEZ lerde 3 er 5er oluyodu.

Anılcım o senin tarif ettiğin kene oluyor. Dediğin gibi gopezlerin her tarafında çıkıyor. Isparozlardada nadiren görüyoruz fakat bahsedilen canlı bu değil.

[turna]

Taygun 10tane ispsri tut 8 tanesinde kurt vardır balığın ağzında oluyor sert yere vurunca hemen düşer bunları atmayın yeniden yem olarak kullanın

hatta kurban koyunlarındada burunda olur kafayı yere vur düşer sakıncalı tarafı yoktur.


F.Mehmet Koray 1948 Ank.