İstanbul’un tsunamisi

[VOLKAN]

MARMARA, tarihi boyunca durmadan sallandı. Bilinen ilk deprem miláttan sonra 29’da, ayrıntıları kayıtlı ilk deprem ise 1 Şubat 363’te yaşandı.

Bizans kronikleri, her ayrıntısının kayıtlı olduğu 1265 depremine kadar 434, 446, 477, 553, 557, 989, 1010, 1034, 1037 ve 1063 yıllarındaki sarsıntılarda şehrin baştan başa yıkıldığını yazdılar ve bazı tsunamileri de kayda geçirdiler.

İşte, İstanbul’un 15 asırlık deprem macerasında yaşanan tsunamilerin kısa bir kronolojisi:

15 Ağustos 553: İstanbul 40 gün boyunca sallandı ve 554 yılının Temmuz ve Ağustos’u da deprem fırtınasıyla geçti, Yedikule’nin etrafındaki surlar yıkıldı ve Marmara’da patlayan dev dalgalar şehrin iç kısımlarına kadar ilerledi. Aynı günlerde İzmit de sarsıldı ve harabeye döndü.

Ağustos 1265: Sarsıntının merkezi, Marmara Adası’nın çevresiydi. Adadaki dağlardan biri yarıldı, kırılan parça denize düştü, büyük dalgalar meydana geldi ve Marmara’nın sahilleri sular altında kaldı.

17 Temmuz 1296: Sarsıntılar, o yılın Mayıs’ının üçüncü haftasında meydana gelen ay tutulmasından sonra başladı, iki ay devam etti ve en büyük sarsıntı 17 Temmuz akşamı yaşandı. Surlar yıkıldı, evlerle kiliseler yerle bir oldu ve şehrin bazı semtleri dev dalgaların altında kaldı.

17 Ocak 1332: Geceyarısından sonra başlayan sarsıntı evlerin yanısıra şehrin birçok büyük binasını da yerle bir etti ve bir ay kadar sürdü. 12 Şubat akşamı deniz kabardı ve surları yıkarak karanın iç kısımlarına doğru ilerledi.

18 Ekim 1343: Şehir, sabahın erken saatlerinde merkezi Marmara Denizi olan bir depremle sallandı ve güneşin batmasından hemen sonra ikinci büyük sarsıntı geldi. Denizin yükselmesiyle beraber ortaya çıkan dev dalgalar Boğaz’ın iç kısımlarına kadar ilerledi. Karadan içeriye iki kilometre giren dalgalar, tekneleri de iç kısımlara sürükledi, suların çekilmesinden sonra her yer çamur tabakasıyla ve ölü balıklarla kaplandı.

14 Eylül 1509: Artık Osmanlı’ya başkentlik etmekte olan şehir 18 gün devam eden bir áfet yaşadı, 109 cami ile 1070 ev yıkıldı. Kara ve deniz surlarıyla Topkapı Sarayı’nı çeviren duvarlar kısmen çöktü. Galata ile Eminönü taraflarında yer yarıldı, yarıklardan kum fışkırdı ve denizin taşması üzerine Haliç’in her iki yakası da sular altında kaldı. Bu sırada gelen dev dalgalar deniz surlarının büyük kısmını yerle bir etti.

22 Mayıs 1766: İstanbul o gün, tarihinin en büyük deprem serilerinden birini daha yaşadı. Nisan ayında başlayan ve Mayıs’a kadar devam eden sarsıntıların en kuvvetlisi 22 Mayıs’ta meydana geldi ve İzmit’ten Tekirdağ’a kadar uzanan bölge yerle bir oldu. İstanbul’da ve Boğaz’da dev dalgalar oluştu, Galata ile Eminönü tarafları sular altında kaldı, deniz Boğaziçi’nin birçok semtinde karanın iç taraflarına ilerledi, Marmara’daki bazı ıssız adalar yarılarına kadar batarak küçüldüler.

alıntı Murat BARDAKÇI