Yapay Yemler

[HALDUN YALIMLI]

YAPAY YEMLERİN TANIMI VE GRUPLANDIRILMASI

En kolay anlamıyla yapay yem; su içinde, yem izlenimi yaratacak şekilde hareket edebilen sahte balık yemidir. Birbirlerinden az veya çok farklılaşmaları bu amacı gerçekleştirmeye yönelik çeşitlemelerdir. Bu zengin çeşitliliğin yarattığı karmaşıklığın anlaşılabilir bir sadeliğe kavuşabilmesi için yapay yemleri sistematik bir bakışla gruplandırmak yararlı olabilir.
Yapay yemler, yapım malzemeleri, biçim, renk dizayn, ağırlıkları, kullandıkları su, balık, teknik ve benzeri diğer faktörler itibariyle çeşitli gruplar altında toplanabilir. Örneğin hava ve su koşullarının birinci derecede önemli görüldüğü hallerde; yüzey, dip, orta su ya da renkli, mat; balık türünün esas alındığı durumlarda küçük, büyük; kullanım tekniği gözönüne alındığı takdirde yavaş, süratli ya da ağır hafif; suyun niteliği gözönüne alındığı takdirde içsu, deniz ve nihayet bazı hallerde alt başlıklar itibariyle durgun su, hızlı/orta/yavaş akan akarsu gibi farklı gruplandırmaların hiçbiri yanlış sayılamaz. Fakat bu konudaki karmaşıklığı anlaşılabilir basitliğe kavuşturabildiği de söylenemez. Çünkü böyle bir yaklaşımda, belli tipteki bir yapay yem, yukarıda belirtilen gruplardan her biri içine girebilmektedir. Örneğin belli ağırlıktaki bir kaşık, geniş yüzeyli olduğu takdirde daha çok orta derinlikler için elverişliyken aynı yüzey genişliği sabit tutulup kalınlığı artırılarak ağırlaştırılması suretiyle dip için de kullanılabilmektedir. Durgun sular için ideal olan belli ağırlıktaki bir kaşık, ince ve uzun bir biçim kazandırılarak, hızlı akan akarsular için de en elverişli yem türlerinden biri olmakta, öte yandan aynı kaşık özellikle rüzgârlı havalarda kıyıdan yapılan avlarda durgun sular için de elverişli olmaktadır. Kaldı ki tipik bir kaşık içsu balıkçılığının vazgeçilmez yemlerinden biri olduğu gibi bazı deniz balıklarının avında da başarılı biçimde kullanılabilmektedir.
Genel olarak bakıldığında yapay yemlerin, birbirlerinden ne kadar farklı olursa olsun, aynı esasla yapıldıkları, gerçek bir balığa benzesin benzemesin, su içinde yavaş ya da süratli, düzenli veya sarsak, düz ya da yalpalayarak hareket ettikleri ve sonuçta ürkek, telaşlı, korkmuş, yaralı ve panik içinde kaçmaya çalışan ufak bir yem balığına benzedikleri görülür.
Kısaca “aksiyon” sözcüğüyle ifade edilebilecek bu temel yapı, bir yemdeki biçim, renk, dizayn ve ağırlık gibi birbirini bütünleyen çeşitli öğelerin biraraya getirilmesiyle oluşturulmaktadır. Belli bir yem tipinin ötekilerden farklılaşması bu temel yapıyı meydana getiren sözkonusu öğelerden bir veya birkaçının, ötekilere göre öne çıkarılması sonucu ortaya çıkmaktadır. Başka bir deyişle, yemler belirginlik taşıyan aksiyonlarına göre birbirlerinden farklılaşmaktadır. Buna göre içsularda kullanılan yapay yemler; kaşık, spinner, plug ve jig olmak üzere 4 ana grup altında toplanabilir. Amatör balıkçılara yönelik çeşitli yayınlarda ve kataloglarda tanıtımı yapılan içsu yapay yemleri daha çok bu 4 ana grup içinde ele alınmaktadır.
Modeli ve adı ne olursa olsun herhangi bir yapay yemde belli özellikler ön plana çıkmaktadır. Buna göre içsularda kullanılan bir yapay yem ya kaşıktır yada spinner, lure, fly veya jig’dir.

BİLGİLER DERLEME VE ALINTIDIR.

[HALDUN YALIMLI]

KAŞIK

Bu yapay yem tipi içsu balıkçılığında geniş ve etkili bir kullanıma sahiptir. Tipik bir kaşık, tek parça ve ağırlıklı metal bir gövdeden oluşur.
Gövde içbükeydir ya da yaygın bir ondüleyle dalgalı bir biçime sahiptir. Ön ucunda misinanın bağlanması için küçük bir halka veya fırdöndü, arka ucunda ise üçlü bir iğne yer alır. Bu temel yapısı aynı olmakla birlikte kaşıklar, kalın-ince, ağır-hafif, geniş-dar, oval-uzun gibi zengin bir biçimsel çeşitlemeye sahiptir. Bazıları neredeyse sapsız bir çorba kaşığı gibi içbükey ve dairesel, bazıları mekik biçimindedir, bazıları ise uçları iyice açılmış yayvan bir S harfini andırırlar. Her ne biçimde olursa olsun, bütün kaşıklar su içinde, çevrelerine çok dikkat çekici parıltılar yayarak, yavaş, dalgalı, düzensiz ve savruk hareketlerle yol alırlar ve mütereddit, ürkek ve yaralı bir yem balığını anımsatırlar.
Kaşıklar hem durgun hem de akarsularda kullanılır. Durgun sularda, sığ kesimlerde, orta derinliklerde ve sakin havalarda geniş yüzeyli ve hafif kaşıkların kullanılması daha elverişli olmasına karşılık, hızlı akan akarsularda, derin yerlerde, kıyıdan yapılan avlarda ve özellikle rüzgârlı havalarda ince uzun ve ağır kaşıklar tercih edilmelidir. Kullanış tekniği bakımından kış mevsiminde derinden ve yavaş, yaz mevsiminde ise su yüzeyine daha yakın ve süratli çekilmesi daha verimli sonuç verir.

BİLGİLER DERLEME VE ALINTIDIR.

[HALDUN YALIMLI]

SPINNER
Bir marka adı olan “mepps” sözcüğüyle de ülkemizde tanınan bu yem tipinin yerli modelleri “döner” sözcüğüyle adlandırılmaktadır.
Spinner tipi yapay yem, ağırlıklı bir gövde-eksen etrafından pervane gibi düzenli bir şekilde dönebilecek küçük ve ince metal bir kanattan oluşur. Çekiş hızına bağlı olarak kıvrak ve çarpıcı hareketlerle panik içinde kaçan bir yem balığına ya da suda çırpınan bir böceğe benzeyen bir aksiyona sahiptir. Spinner’in görülebilme özelliği de üstündür. Hareket halinde süratle dönen metal kanattan yansıyan ışık pırıltıları kolayca farkedebilmesini sağlar, fakat en belirgin özelliği su içinde hareket ederken çevresine yaydığı çok güçlü titreşimlerle uzak mesafelerdeki avcı balıkların yanal çizgileriyle algılanabilmesidir. Spinner gerek durgun ve gerekse akarsularda etkili olarak kullanılır. Durgun sularda misina makinaya sarılarak yeme aksiyon kazandırılırken, akarsularda akıntıya atılarak, suyun akış kuvvetiyle hareket etmesi sağlanır. Spinner özellikle sıcaklığın yükselmesiyle, yırtıcı balıkların ataklaştığı dönemlerde tercih edilmelidir. Turnadan alabalığa kadar hemen bütün etoburlara hitap eder.


Spinner çevresine çok kuvvetli titreşimler yayan aksiyonuyla diğer yapay yemlerden farklılaşır.

BİLGİLER DERLEME VE ALINTIDIR.

[HALDUN YALIMLI]

LURE

Tahta, plastik ve metalden yapılan lurelar çoğunlukla küçük bir balığa benzerler. Balığa hiç benzemeyenleri de vardır. Her ne biçimde olursa olsun bir lure sudaki kararsız, sarsak ve yalpalı hareketleriyle kuşkulu ve telaşlı bir balık görüntüsü verir.

Lurelar genellikle su yüzeylerinde veya yüzeye yakın yüzerler. Çekildikleri zaman suya dalanlar olduğu gibi, suya atıldığı zaman doğrudan dibe inenler ve çekildikleri zaman yüzeye doğru yükselenler de bulunmaktadır. Lureların yüzeyde yüzenler, dalıcılar, derin dalıcılar, titreşim yayanlar, hızlı ve yavaş hareket edenler, tek parçalı, iki ya da üç eklemli olanlar gibi çeşitleri vardır.

Bazı lurelar ön kısımlarındaki yön eklentileri ile çeşitli derinliklerde yüzebilmesini sağlamak üzere ayarlanabilir şeklindedir. Yüzey tipleri, özellikle sualtı bitkilerinin yoğun ve sık olarak bulunduğu kesimlerde çok elverişlidirler.

Ayrıca, bitkilerin gürlüğünü kaybettiği sonbahar mevsimi plugların etkili olarak kullanılabileceği bir dönemdir.




BİLGİLER DERLEME VE ALINTIDIR.

[HALDUN YALIMLI]

FLY VEYA JİG

Yumuşak fakat dayanıklı slikon veya plastikten yapılmış gövde ile bunun içine yerleştirilen, kurşun ağırlıklı bir kafayla sabitlenmiş tekli iğneden oluşan bu yem tipi deniz yanı sıra giderek içsularda daha çok kullanılmaktadır.


Jig tipi yemler de ötekiler gibi çeşitlenmekte ve her biri farklı adlarla anılmaktadırlar. Ülkemizde, diğer yem tiplerinde rastlanıldığı gibi benzer şekilde “twister sassy” gibi belli modellerin adlarıyla anılan bu yem tipinin, benzetildiği şekil ve doğal yemlerden esinlenen “kıvırcık kuyruk, çifte kuyruk, tirsi vb.” gibi Türkçeye çevrilebilecek adlar altında çok çeşitleri bulunmaktadır.


Jigin aksiyonu kullanım tekniğine bağlı olarak oldukça çeşitlenmektedir. Buna göre, geri çekiş tekniğine göre bir kaşık ya da plug gibi yüzdürülebileceği gibi bir istavrit çaparisi ya da çocukların oynadığı yo-yo gibi aşağı yukarı sallanarak da kullanılabilir.

Kurşun kafa ağırlığıyla doğrudan dibe inebildiği için, suyun dibinden yüzeye kadar geniş veya dar açılı bir testere ağzı veya dikiş makinasının attığı gibi zigzaglar yaratacak şekilde su içinde hareket ettirilerek, jigle her düzeydeki derinliklerin taranması sağlanabilir.

BİLGİLER DERLEME VE ALINTIDIR.

haldun bey ellerinize sağlık...çok güzel bi arşiv oluşturuyorsunuz...
armut pişiyor ağzımıza düşüyor vallahi...teşekkür ederim...

rastgelsin...

[HALDUN YALIMLI]

Doğan kardeş teşekkür ederim ilk önce, ama ne kadar şey paylaşbilirsek paylaştıklarımız o kadar değer kazanıyor. Sizin gibi değerli arkadaşlarla bu güzellikleri paylaşabiliyorsam ne mutlu bana, tekrar teşekkürler. RASTGELSİN.

[erhan]

Haldun çok güzel bilgiler vermişsin. Bunları bizimle paylaştığın için teşekkürler. Ellerine sağlık

Selamlar

[katiti]

Halduncum epey bir bilgi göndermişsin valla, hepsi için buradan teşekkür edeyim dedim . Ellerine sağlık...

Abisi verdiğin bilgiler çok güzel bir çalışma sonucu ortaya çıkmış bilgiler.Paylaştığın için çok sağol.Ellerine sağlık...