Yakamoz - Nasuhi Albulak

[zinebird]

Yakamoz
Adına; romanlar, şiirler, besteler yazılıp söylenerek bir ilham kaynağı olması bir yana, denizcilik ve balıkçılık öykülerinde adından sıkca bahsedilmiş olan bu müthiş canlıyı acaba yeterince doğru tanıyor muyuz! Bu canlının gece avlarında balıkçılara yol gösterip balık sürülerinin konumunu tesbit ettirdiğini de biliyormuyuz! Bir çok kişi onu Ay’ın su yüzeyindeki yansıması olarak bilir fakat bu durum sadece Ay’ın (şavkıması) yansımasıdır. Yakamoz ise Ay’ın gök yüzünde görünmediği Yeniay zamanları daha belirgin gözüken ve ortaya çıkan, tek hücreli bir canlıdır.
Bilimsel literatürdeki adı Noctiluca miliaris (Noctiluca scintillans) ve ingilizce adı seasparkle. Tek hücreli, boyu yarım ila bir milimetre arasında bazı ortamlarda bazı türleri üç milimetre olup, iç yapısında biyolojik ışık üretme maddesine (bioluminescence) sahip olan tek hücreli bir alg türüdür. Bu varlık dış bir etkenin hareketine maruz kaldığı zaman, korunmak amacıyla ışık saçarak tepki verir. Bazende bu amaçla verdikleri tepki dez avantaja dönüşerek yem olurlar. Kolay anlaşılması için, Ateşböceği’nin suda yaşayan versiyonu olarak niteleyebiliz. Milyonlarcası biraraya geldiği zaman tabiri caizse fosforlu bir ışıldama ile suyun içinde muhteşem bir görüntü oluştururlar. Geceleri, özellikle de yer çekiminin kuvvetli olduğu Yeniay zamanı su yüzeyine yükselerek daha kolay fark edilirler. Genellikle tropik veya ılıman iklime sahip sularda yaşarlar. Su yüzeyinde pembe veya kırmızı hatta yeşil veya mavi renkte görünürler.

Yakamoz balıkçılar için bir ipucu özelliği taşıması; bu muhteşem canlının kendine has olan özelliğini usta izci balıkçılar yorumlayarak, balık sürülerini takip edip, onlara ulaşmalarını ve cinslerini ayırt edebilmelerine yardımcı olur. Balık sürüleri suyunda Yakamoz yaparak fark edilirler. Gösterdiği görüntü şekline göre balık sürüsünün türü ve bulunduğu derinlik anlaşılır. Eski ustaların aktarımları ve denizde kaldığımız süre içinde edindiğimiz tecrübelere dayanarak her balık türünün Yakamoz içinde verdiği görüntü farklıdır. Orkinos ve Torik sanki denize kül serpilmiş gibi, Kolyoz balığı dipten toplana toplana açılarak, Uskumru balığı yanlara açılarak, Palamut balığı su yüzeyine yakın, Zargana fındık taneleri gibi ve kılıçbalığı uzun çizgiler halinde, ışıldayan çeşit çeşit görüntü şekillerini oluştururlar.

Yakamoz, balıkçılar için dezavantaja da sebep olabilir; Yakamoz’lu sulara indirilen takımın varlığı av tarafından kolay farkedilip av veriminin düşmesine neden olur. Bunun etkisini azaltmak için bir ışık kaynağı (Lüks lamba) takım üstünde konumlandırılır. Eski İstanbul avlarında Lüks ile avcılık tekniğinin nedeni ve kaynağı da budur.

Rastgele.

Nasuhi Albulak




Shot at 2006-09-29

[activist]

Bu güzel paylaşım için teşekkürler

[zinebird]

Rica ederim,

Gerçekte yakamozla ilgili insanların ürettiği çok hikayeyle karşılaşmışsınızdır. Pek azımız gerçekte bir canlı olduğunu bilir.